ماندگاری روغن موتور؛ چند سال می‌توان آن را نگه داشت؟

ماندگاری روغن موتور (Shelf Life) یکی از موضوعات کلیدی در مدیریت موجودی و نگهداری روانکارها است. بسیاری از کاربران تصور می‌کنند که روغن موتور تاریخ انقضا ندارد، در حالی‌که طبق مستندات فنی برندهای معتبر مانند Mobil، Castrol، Shell و Pennzoil، روغن موتور محصولی شیمیایی با عمر محدود است و در شرایط خاص بهترین عملکرد خود را حفظ می‌کند.

عمر مفید انواع روغن موتور در شرایط استاندارد

روغن موتور در صورتی‌که در ظروف دربسته، به‌دور از نور مستقیم خورشید، رطوبت و در دمای ۱۰ تا ۳۰ درجه سانتی‌گراد نگهداری شود، عمر مشخصی خواهد داشت:

• روغن‌های پایه معدنی (Mineral Oil):
  ماندگاری بین ۳ تا ۵ سال به شرط ثبات دمایی و عدم تماس با رطوبت.

• روغن‌های نیمه‌سنتتیک (Semi-Synthetic):
  ساختار ترکیبی با دوام مشابه روغن معدنی؛ ماندگاری ۳ تا ۵ سال در شرایط مناسب.

• روغن‌های تمام‌سنتتیک (Fully Synthetic):
  به‌دلیل فرمولاسیون شیمیایی پایدار، قابلیت نگهداری تا ۵ تا ۸ سال دارند. البته اغلب تولیدکنندگان بازه ۵ ساله را توصیه می‌کنند.

در محیط‌های صنعتی و فروشگاه‌های قطعات خودرو، روغن‌هایی که در بسته‌بندی اولیه خود باقی می‌مانند و در معرض شرایط ناپایدار قرار نمی‌گیرند، معمولاً تا پایان دوره‌ی قید شده کیفیت فیزیکی و شیمیایی خود را حفظ می‌کنند.

عوامل مؤثر بر افت کیفیت روغن موتور

حتی بهترین روغن‌ها هم اگر در شرایط نامناسب قرار بگیرند، خواص خود را از دست می‌دهند. مهم‌ترین عوامل مؤثر عبارتند از:

1. باز بودن درب ظرف: تماس با هوا می‌تواند موجب اکسیداسیون و افت کیفیت شود.

2. نوسانات دمایی شدید: تغییرات دما باعث جداشدگی افزودنی‌ها (Additive Drop-out) خواهد شد.

3. تابش مستقیم نور خورشید و رطوبت: این دو عامل شیمی روغن را تحت تأثیر قرار داده و عملکرد آن را کاهش می‌دهند.

4. گذشت زمان بدون کنترل کیفیت: روغن‌های قدیمی بدون تاریخ تولید، باید پیش از مصرف از نظر رنگ، بوی اکسیداسیون، ته‌نشینی و یکنواختی بررسی شوند.

توصیه‌های فنی برای مدیریت انبار روانکارها

• همیشه تاریخ تولید و تاریخ ورود روغن به انبار را ثبت کنید.

• در پروژه‌های CMMS و مدیریت انبار، شرایط نگهداری را به‌طور کامل کنترل نمایید.

• در صورت شک نسبت به سلامت روغن، آن را آزمایش کرده یا از مصرف آن خودداری کنید.

جمع‌بندی

روغن موتور محصولی شیمیایی با عمر محدود است و حتی در بهترین شرایط نگهداری نیز در نهایت خاصیت خود را از دست می‌دهد. به‌طور کلی:

• روغن‌های معدنی و نیمه‌سنتتیک: تا ۵ سال

• روغن‌های تمام‌سنتتیک: تا حدود ۸ سال

قابل نگهداری هستند. با رعایت اصول انبارداری می‌توان از افت کیفیت و خسارات ناشی از استفاده روغن تاریخ‌گذشته جلوگیری کرد.

نویسنده: مهندس مهدی صوفی